Dit kan weleens de maand worden waarin compartimentalisatie en compartimenteren (of toch compartimentaliseren?) zich vanuit de psychobabbel definitief gaan vestigen in de mainstream van de Nederlandse taal. Ik ben tenminste benieuwd hoeveel recensenten van Jonathan Glazers film The Zone of Interest erin gaan slagen dit woord te vermijden.
In NRC hebben ze het maar niet geprobeerd, al zijn ze er nog niet helemaal over uit welke vorm deze tongbreker in het Nederlands moet krijgen. ‘Het is zaak emoties te compartimenteren,’ schrijft de ene recensent, en de andere: ‘Jonathan wil geen historische film maken, maar iets zeggen over het heden en over onze eigen compartimentalisatie.’
In het mediakatern van NRC worden bijna elke week de grenzen van de taal wel opgerekt. Vanochtend las ik er over een ‘ruw, filosofies, speculatief, hoopvol superbetoog’ en mijn hart sprong op: eindelijk durft iemand die jaren 70-spelling weer eens uit de kast te trekken. Helaas is dit alleen te lezen in de gedrukte editie: online is het al aangeharkt tot ‘filosofisch’. Jammer.
Niet verbeterd is de al even eigenzinnige interpunctie in deze zin: ‘Want, wie van de vijf genomineerden voor Beste Regisseur zou je eruit gooien?’ Die komma slaat nergens op: hij is tegen alle regels, zelfs als je enige regel is dat je een komma zet waar je bij het voorlezen een natuurlijke adempauze zou inlassen. 99% zal immers geen dramatische pauze inlassen na ‘want’. Maar, er is altijd die ene procent, dus waarom ook niet: voor retorisch effect kun je hier best een komma plaatsen. Leuk!
Misschien was dat ook de gedachte. Al denk ik zelf dat de verklaring saaier is en de auteur een Engelse zin in gedachten had (‘After all, which of five nominees for Best Director would you throw out?’) en die komma aan zijn Nederlandse zin is blijven klitten.
Hoe dat ook zit, bij het volgende tuiltje stijlbloempjes uit het mediakatern van vandaag kan kennis van de Engelse taal soms wel helpen om te begrijpen wat er precies wordt bedoeld.
‘Push ging om wereldwijde huisvestingscrises, mensen die uit huis geduwd worden.’ Betreft niettemin géén documentaire over defenestratie.
‘Maar dit gebrek aan scenario en overschot aan improvisatie leidt niet tot Bad Boys of zelfs tot Get Hard, het leidt tot oogrollen.’ Van Seinfeld wist ik al dat er zoiets bestaat als ‘hand models’, maar deze acteerspecialisatie is nieuw voor me.
(Een beetje flauw van mij misschien. In het Nederlands wordt al flink wat jaren niet alleen meer ‘in razernij’, maar ook ironisch met de ogen gerold.)
‘Op Bali vallen de vrouwen een voor een in gespierde armen, én omarmen ze hun Indonesische bloed.’ Je bloed omarmen roept onbedoeld een wat vreemd beeld op. Wel gek trouwens dat dat voor het Engels niet lijkt te gelden: daarin betekent ‘embrace’ ook gewoon omhelzen, maar die letterlijke betekenis is door het figuurlijke gebruik blijkbaar zo afgesleten dat je het inmiddels overal mee kunt combineren. Of kan dat in het Nederlands onderhand ook wel, en kun je zelfs je bloed omarmen?
In dezelfde recensie is sprake van ‘knappe mannen met kaasraspbuiken en respect voor vrouwen’, en ik heb geen idee waar die kaasrasp vandaan komt, maar ik denk dat het een poging is om een creatief alternatief te gebruiken voor – het toch allang ingeburgerde – sixpack. Zelfverzonnen? Of is dit al een bekend begrip? Ik heb er nog geen voorbeelden van kunnen vinden.
In de categorie onversneden anglicismen: ‘Dat was de kniereflex van internet.’ En ‘Wie Auschwitz wil verfilmen, loopt over eierschalen.’
En heel leuk, eigenlijk gewoon een vondst die voorziet in een leemte in het Nederlands – deze uitdrukking hadden we nog niet, maar hadden we hard nodig: ‘Hij was op zijn ongemak in gezelschap, legt de documentaire uit.’ Dat is Bob Dylan (want over hem gaat het) ten voeten uit! Je weet dat hier iets schuurt, maar je weet niet precies wat het is, nietwaar meneer Jones?
En niks geen anglicisme, maar wel het allerleukste zinnetje van het hele katern deze week, omdat ik die hele film juist zo volstrekt vergetelijk vond: ‘Barbie ís belangrijk.’
Geen opmerkingen:
Een reactie posten