Boswells Life of Johnson is zo’n boek dat waarschijnlijk veel vaker in literaire debatten en besprekingen genoemd en geciteerd wordt, dan daadwerkelijk gelezen. Want: achttiende-eeuws, ouwe meuk, minder vlot en beknopt van stijl dan al lange tijd de mode is.
Ik kom de titel al bijna veertig jaar geregeld tegen in literaire en literair-kritische teksten, maar ben er pas sinds kort aan toegekomen om ook zelf eens aan die 1400 pagina’s te beginnen. (Er is ook een ingekorte versie, maar dat lijkt me niks. Of je leest het hele boek, of niets.)
Dat bevalt heel goed. Het wordt vaak genoemd als een hoogtepunt van de biografiekunst, maar het lijkt me bepaald geen typisch voorbeeld van een biografie. Ten eerste heeft de beschreven persoon bepaald geen spannend leven geleid, en ten tweede voert de biograaf zichzelf nogal nadrukkelijk ten tonele als diens vriend. En doordat die Boswell op zijn middelmatige manier al net zo’n eigenaardige figuur is als Johnson op zijn geniaal-gekke manier, levert dat een heel levendige mix op. In ieder geval tot nu toe, in de eerste pakweg vierhonderd bladzijden.
Misschien dat ik de komende tijd op dit blog af en toe een fragmentje uitlicht dat me opviel omdat het vermakelijk, interessant of om een andere reden opvallend was. Voorlopig constateer ik vooral dat ik het erg aangenaam vind om elke dag eerst nog even een uurtje in de achttiende eeuw te verwijlen voor ik de drukte van de dag in stap, met alle sociale media, het eeuwige heden van het internet, en het eindeloos doorzeurende debat en geweeklaag over oprukkende autocratie en polarisatie, en het Nederland waar ‘mensen steeds vaker tegenover elkaar te staan, op straat, online, op universiteiten en niet in de laatste plaats ook in Den Haag’, zoals een Haagse pundit het vandaag bracht.
Nee, dan liever eerst nog even een uurtje in die bezadigde pruikentijd van postduiven en paardenkoets, toen mensen zich niet voortdurend druk maakten om de actualiteit en het wereldleed.
Hoewel...
In maart 1768 schreef Samuel Johnson aan Boswell: “I write to you in spite of my caution, to tell you that I shall be glad to see you, and that I wish you would empty your head of Corsica, which I think has filled it rather too long.” (395)
Dat laat Boswell niet op zich zitten:
But how can you bid me “empty my head of Corsica?” My noble-minded friend, do you not feel for an oppressed nation bravely struggling to be free? Consider fairly what is the case. The Corsicans never received any kindness from the Genoese. They never agreed to be subject to them. They owe them nothing; and when reduced to an abject state of slavery, by force, shall they not rise in the great cause of liberty, and break the galling yoke? And shall not every liberal soul be warm for them? Empty my head of Corsica! Empty it of honour, empty it of humanity, empty it of friendship, empty it of piety. No! while I live, Corsica and the cause of the brave islanders shall ever employ much of my attention, shall ever interest me in the sincerest manner. (396)
Boswell klinkt hier als iemand die vandaag wel een vlag met een meloen uit zijn raam zou hangen.
Ik klap het boek dicht, en zuchtend zet ik de computer maar weer aan. Het heden roept.
(Overigens: dit citaat toont meteen aan waarom het niet verstandig is dit boek in de ingekorte versie te gaan lezen die ook op de Gutenberg-link hieronder te vinden is. Want die ingekorte versie bevat alleen de brief van Johnson, niet de veel langere brief van Boswell zelf. Logisch misschien om die te schrappen vanuit biografisch oogpunt, maar zo haal je al de sjeu uit het boek. Juist die gekke terzijdes waarin Boswell zich vóór de camera opstelt in plaats van erachter geven het boek mede kleur, volgens mij. Gratis tip.)
Alle paginaverwijzingen op dit blog zijn naar de Oxford Standard Authors Edition van Boswells Life of Johnson, 1904, zetsel 1953, R.W. Chapman (red.), nog steeds met ongewijzigde paginering in druk als Oxford World’s Classic. De citaten heb ik gekopieerd uit de Gutenberg-tekst die online staat (Life of Johnson in 6 delen, via Gutenberg).
