Getting on the same page

In Wij van Jevgeni Zamjatin praten de personages halverwege over het boek dat de verteller aan het schrijven is, dat Wij getiteld is en dat wij op dat moment zitten te lezen. In de Nederlandse vertaling gaat dat zo:

Jevgeni Zamjatin, Wij, vertaling Dick Peet,
Atlas Contact 2022 (eerste druk 1970), p. 89.

Deze passage staat op pagina 89. Nu lees ik geen Russisch en ik heb de Russische brontekst niet, maar ik vraag me af of de vertaling hier niet zou moeten luiden ‘bijna 90 bladzijden’ of ‘al 89 bladzijden’ in plaats van ‘170 bladzijden’.

Ik ben namelijk de tekst van de eerste Engelse vertaling aan het lezen, en die luidt: ‘See, here, I am still busy writing. Already 101 pages!’ En deze passage staat ongeveer halverwege een e-boek dat op mijn e-reader 190 bladzijden telt. Ook de Nederlandse uitgave telt ca. 180 bladzijden. Ik maak me sterk dat die eerste Engelse vertaling er zo’n 200 telde. Dat het de bedoeling is dat de paginanummers van het fictieve en het echte boek met elkaar overeenkomen, en het getal hier naar het paginanummer van de uitgave moet verwijzen. Een voor de hand liggend metagrapje om hier te maken.

Tenzij Zamjattin dat natuurlijk juist weer ál te makkelijk vindt en zulke grappen nit wil maken. Maar dan nog: waarom 170 bladzijden in de ene en 101 in de andere vertaling? 

Stond de passage in de oorspronkelijke Russische uitgave op pagina 170 en heeft de vertaler het getal gewoon overgenomen zonder dat verband te zien? Of was de eerste druk van de Nederlandse vertaling uit 1970 zo dik dat deze passage daarin op pagina 170 stond, en is bij de heruitgave door Atlas Contact n nagelaten de tekst op dit punt aan te passen? Of klopt mijn veronderstelling helemaal niet en heeft dat volstrekt andere getal in de Engelse vertaling een andere oorzaak? (Er is ook een nieuwe Engelse vertaling, maar die heb ik niet kunnen raadplegen.)

En los daarvan: wat moet je nog met zulke grapjes in de tijd van het e-boek? Want dat het e-boek op mijn e-reader 190 pagina’s telt, is natuurlijk gewoon toeval en onder meer afhankelijk van de door mijzelf ingestelde lettergrootte. 

Wat moet je nog met de typografische grapjes van Tristram Shandy op een e-reader? Of met Het oneindige verhaal, waarin Michael Ende (als ik me dat goed herinner) verschillende delen van de tekst in verschillende kleuren liet zetten.

Of bestaat er een code die je in de tekst van je e-boek kunt zetten zodat op die plek steeds het juiste paginanummer berekend wordt afhankelijk van de weergave op elke individuele e-reader? En zo nee, waarom dan niet? Het is 2023, mensen!

Naschrift: 
De Russische tekst van de roman staat hier. Het Russisch luidt: -- Вот -- все пишу. Уже сто семьдесят страниц... Выходит такое что-то неожиданное... 

Daar is ook sprake (volgens Google Translate) van 170 bladzijden. Dus de Nederlandse vertaler heeft gewoon de tekst gevolgd. Waarschijnlijk zijn de 101 pagina’s in de vertaling een verschrijving en slaat het getal helemaal niet op het paginanummer van de boekuitgave. In een herdruk van de Engelse vertaling uit de jaren vijftig (hier online in te zien) staat de passage in ieder geval op pagina 106. En die ‘zevende pagina’ waarvan verderop in de passage sprake is, of dat zevende velletje (het kan ook om een brief gaan), heeft ook niets met de paginanummering te maken.