Kipling: van de tuinman en De Vries

Ik had natuurlijk weer eens met mijn neus gekeken toen ik hier eerder schreef dat Kiplings verhaal ‘The Gardener’ nog nooit eerder in het Nederlands was vertaald, want dat is het wel degelijk: het is het vierde verhaal, ‘De tuinman’, in Het wenshuis, een bundeltje met vier verhalen van Kipling dat in 1972 bij Wereldbibliotheek is verschenen.

Het lijkt nooit te zijn herdrukt en de Amsterdamse bibliotheek heeft het niet in huis, maar ik ga op zoek naar een exemplaar, want ik ben benieuwd naar deze eerdere vertaling. Ook omdat de vertaler niet de eerste de beste was: Theun de Vries.

Vier uitmuntende blijvertjes

In de verhaalkeuze van De Vries (als die althans zelf de selectie voor deze bundel heeft gemaakt) kan ik me wel vinden: van alle verhalen die ik tot nu toe van Kipling heb gelezen, stonden de andere drie verhalen in deze bundel me nog het meeste aan. Al halen ze voor mij niet het niveau van ‘The Gardener’ en zou ik ze – met uitzondering misschien van ‘The Wish House’ – niemand speciaal aanbevelen. Om het ‘vier uitmuntende “blijvertjes”’ te noemen, zoals de uitgever doet, gaat mij dus wat te ver.

Hofdichter van de Engelse bourgeoisie

Op internet kan ik verder niet veel informatie over deze bundel van ‘de auteur van Het Djungelboek’ vinden. Delpher bevat welgeteld drie besprekingen, of eerder korte signaleringen.

De Waarheid schrijft, geheel in stijl: ‘Kipling, vooral bekend als hofdichter van de Engelse bourgeoisie in oorlogstijd, heeft ook wel eens minder heldhaftig proza geschreven, zoals uit dit bundeltje blijkt.’ Waarbij opgemerkt zij dat ‘minder heldhaftig’ voor de marxisten waarschijnlijk een compliment was.

Het vrije volk (‘democratisch-socialistisch dagblad’) klinkt al een stuk enthousiaster over ‘dit bundeltje prachtige literatuur’. Bovendien vermeldt deze krant keurig de naam van de vertaler, in tegenstelling tot De waarheid. Van je kameraden moet je het hebben.

De uitgebreidste bespreking vond ik in de krant uit mijn eigen heimat, de PZC, die het heeft over de zeer ‘attente’ vertaling van De Vries. De kwalificatie ‘blijvertjes’ is volgens de Zeeuwse recensent ‘geen woord teveel’. (Je zou er bijna een toespeling op een ten onrechte vaak met Zeeland geassocieerde uitdrukking in lezen...)

Bron: PZC.

Toekomstliteratuur

In het stuk wordt in zeer kort bestek trouwens een hele trits nieuwe publicaties van Wereldbibliotheek behandeld. Het artikel is daarmee een vergaarmandje van het soort vergeten schrijvers waar uitgevers tegenwoordig dol op zijn. De naam Rabindranath Tagore is natuurlijk nog wel enigszins bekend, al krijg ik niet de indruk dat hij tegenwoordig nog veel gelezen wordt. Maar wie heeft er nu nog van Margery Sharp gehoord, en haar ‘aangrijpend, goed geschreven’ boek Het tere evenwicht (The Innocents)? Wie kent Nikolai von Michalewsky (a.k.a. Mark Brandis) nog? Of western-auteur Madison Jones? (Wikipedia: ‘Though he is seen as a central figure in American literature, he is not well known’.)

Laat staan Josef Nesvadba, over wie recensent ‘O.’ helemaal lyrisch is: deze Tsjechische auteur schrijft

het soort superieure proza dat hem boven veel ‘toekomstliteratuur’ waarin sensatie-elementen een hoofdrol spelen, uittilt. In ‘Het verloren gezicht’ is een zestal verhalen bijeengebracht die men zonder aarzeling briljant kan noemen, mooi en sterk van taal en met een vinger naar een toekomst waarin men vandaag (niet zonder humor) kan herkennen.

Onhandige tangconstructies of niet, zoveel enthousiasme over nota bene sciencefictionverhalen maakt mij toch een beetje nieuwsgierig...

Prijsvraag

En iets heel anders waar ik ook benieuwd naar ben: hoe oud zou het woord ‘blijvertje’ zijn? Betekenen die aanhalingstekens dat het in 1972 een nieuwe hippe kreet was?

En zou het dan een anachronisme zijn om dat woord te gebruiken in een vertaling van werk van... Kipling bijvoorbeeld? Of Tolstoj, of Henry James?

Een volgende keer misschien meer daarover.